Ενε δύνατον ν ρχίσ δημιουργία λληνικς ζως νόσ λα τ πράγματα τς ζως π τ πρτον κουρέλι το λίκνου -κα λων τν δεν- μέχρι το τελευταίου κουρελίου το τάφου, εναι ξένα.
Τ κτύπημα τς ξενομανίας ενε τ πρτον κίνημα, πρτος γν τν ποθούντων ν γωνισθον δι μίαν ρχν λλάδος.
ξενομανία ενε χωριατιά. Ενε προστυχιά. Ενε κουταμάρα. Ενε φιλοτιμία. Ενε φιλοπατρία. Κα ενε ξυππασιά. Κα ενε μάθεια.
Ατς νώτερος, πλούσιος, νεπτυγμένος, ταξειδευμένος, παντογνώστης, παντοκρίτης, ατρός, δικηγόρος, πολιτικός, παππς, δάσκαλος, καθηγητής, τραπεζίτης, μπορος, νθρωπος το πνεύματος, πο πγε ες τν Ερώπην κα γύρισε ξενομανής, ενε μαθής. πγε κα γύρισε κούτσουρον.
Δι ατ ενε ξενομανής. πγε κα γύρισε χωριάτης, δι ατ ενε ξενομανής. ,τι εδε, ,τι μαθε δν το χρησίμευσεν ες τίποτε. Δν διόρθωσε τ κεφάλι, τ χάλασε. Δν φωτίσθη, λλ τυφλώθη δι πάντα. Δι ατ εναι ξενομανής.
Κάνει τν Ερωπαον, λλ δν χει καμμίαν σχέσιν μ τν Ερωπαον, τ κεφάλι του κάθε λλο παρ ν χ σχέσιν μ τό τωρινν Ερωπαϊκόν κεφάλι. δικός μας σπεριοειδς ενε σν τν ράπη πο πηγαίνει ες τ Παρίσι κα φορε Παρισιν ροχα. Ενε ξενομανής, διότι μα το φαιρέσς ατό, δν μένει τίποτε λλο π ατόν. φαίρεσέ του τ ροχα, τ τέσσαρα ξένα λόγια, τ τσάι, τ δέκα νόματα πο παναλαμβάνει, τς δέκα δέας πο μαθε κα βάλε τον ν ρασθ. Δν ενε κανς ν σκεφθ ν κάμ τ παραμικρόν. Ενε να μυαλ τιποτένιον, να κεφάλι ντελς χρηστον δι τ κάθε τι. λη του ζωή, λη του δύναμις, λη του σοφία ενε ν λέγ, κα ξαναλέγ τ τέσσαρα πράγματα που μαθε. Θέλετε ν τ εδτε καθαρ τι δν χει καμμίαν σχέσιν μ τν Ερωπαον τ ροχον; Πάρετε τν Τρικούπην, τν Δηλιγιάννην, τν Θεοτόκην, τν Ζαΐμην, λους τος Στρατηγος κα λους τος ν τέλει τν γραμμάτων κα τν πραγμάτων. Επέτε τους ν νδύσουν τν στρατν μ τ θαυμάσια λληνικ φάσματα κα νδύματα δι ν μένουν ες τν τόπον κατομμύρια κατομμυρίων πο φτερουγίζουν τόσα τη τώρα πρς τν τσέπην τν ξένων, δι ν χουν τν ραιότερον ζωγραφικώτερον κα φθηνότερον στρατν το κόσμου. λοι θ φρίξουν δι τν βαρβαρότητά σας, δι τν κουταμάρα σας, δι τν προστυχιά σας, δι τν μάθειάν σας. Ατς ενε νεπτυγμένος, σπεροειδς λλην. Φαντασθτε τώρα τ ενε ο λλοι ξενομανες, ταν τοιοτοι ενε ο πρτοι. Κα κυττάξετε τ ενε Ερωπαος. Ερωπαος ες τν Κρήτην ννοε κα τν ξίαν κα τν οκονομίαν κα κυριώτατα τνραιότητα το Κρητικο νδύματος κα ατς πραγματικς Ερωπαος νδύει τν οτρατιώτην μ τν λληνηκήν του στολήν. Κα εδατε τ θαυμασία ζωγραφι ενε Κρητικς στρατιώτης. Παρόμοια νεξαιρέτως ενε λα τ λληνικ πράγματα. Παρομοίας ραιότητος. Παρομοίως δυνάμεθα ν χωμεν τ πάντα λληνικά. Κα παρομοίας προστυχις, κουταμάρας, καταληψίας κα μαθείας, ενε λοι ο ξενομανες ες λα τ ζητήματα. Βγάλετε π τν νον σας τι π τος λληνογάλλους, λληνοάγγλους, λληνοϊταλούς, λληνογερμανος ενε δυνατν ν γεννηθ τίποτε σωστόν, τίποτε λληνικόν. Ατο ενε φρενοβλαβες. Χθς φώναζεν «κρόπολις» τι δι ν στρώσουν τος δρόμους μ γρανίτην, σκέφθησαν μέσως ν τν φέρουν π τ ξωτερικόν, ν χομεν ες τ Λαύριον. ς κα ο δασονόμοι κόμη παρεφρόνησαν κα διέγραψαν π τν φύτευσιν τν γυμνν τόπων, π τν διακόσμησιιν τν δρόμων κα τν δημοσίων κήπων πλατειν, τν λη κα τν συκιά, κάθε φυτν δικόν μας κα φέρουν, φέρουν σπόρους φυτ π τ βάθη τν δασν τς Ερώπης, κα δν πηγαίνουν ν πάρουν τ θαυμασιώτερα κα διακοσμητικώτερα φυτ τν δασν τς λλάδος! Τ κυριώτατον χαρακτηριστικν το ξενομανος ενε τι νόσ δν βλέπει να πργμα Ερωπαϊκόν, μ μάρκα Ερωπαϊκήν, μ πογραφν Ερωπαϊκήν, δν τολμ οτε ν τ δ, οτε ν τ πιάσ, οτε ν τ ξετάσ. Διότι τ κεφάλι του ενε χρηστον. Τ περιφρονε διότι δν ενε κανς ν τ ννοήσ. Διότι τ κεφάλι του δν το χρησιμεύει ες τίποτε. Δν σκέπτεται, δν γενν τίποτε. Ενε σταματισμένον. παναλαμβάνει μόνον. ντιγράφει μόνον.
* * *
Κτυπήσατε τν ξενομανίαν, νθρωποι τς δέας. Κρατήσατε ,τι χετε λληνικόν, νθρωποι τς λαϊκς κα τς μεσαίας κα τς νωτέρας τάξεως.
Κουβαληθτε λοι ες τν δν Πανεπιστημίου, πέναντι το ζαχαροπλαστείου Γιανάκη, πλησίον τς πολυφήμου Lizie ποία σς δειασε τν τσέπην. Ενε τ μαγαζ τς λαίδης τζερτων τς γγλίδος ριστοκράτιδος κα κυρίας το πρέσβεως τς γγλίας. νοίξατε τ μάτια σας κα κυττάξετε νθρωποι θεόκουτοι κα καλαίσθητοι. κε τ φάσματα ενε τ κεντήματα τ ποα κάθε κόρη το λαο γνωρίζει ν κεντ δουσα. Κυττάξετε τς τιμάς. Ενε κριβώτερα π κάθε ερωπαϊκά. Διότι ενε ραιότερα πο κάθε ερωπαϊκά. Ατ τ ποα σες εχατε, κόρη δύναται ν τ κάμ, σες χετε ατ τ ποα κρύβετε πεττε π τό φόρεμά σας π τήν σάλα σας διότι τ θεωρετε πρόστυχα, ατ πωλονται ες τ Λονδνον ς εγενέστατα κα ραιότατα. ντροπή, νθρωποι λληνες ν πιδεικνύετε τοιαύτην καλαισθησίαν. λα ατ τ ταλογαλλλικά κα γερμανοεβραϊκ πράγματα μ τ ποα γεμίσατε τ σπήτια σας καταξοδευόμενοι, κλέπτοντες, τιμαζόμενοι δι ν ερετε τ χρήματα, νομίζοντες τι κάτι κάνετε, τι θ φανετε πολιτισμένοι, λα ατ κριβς ενε προστυχότατα, βαναυσότατα κα σς ποδεικνύουν φρικαλέαν καλαισθησίαν κα βαθ χωριατισμόν.
ρχίσετε π τ σπτι. Πετάξετε τ ταπέτα τ ψεύτικα πο πληρώνετε τόσον κριβ κα πειτα π να χρόνον δν χετε τίποτε. Βάλετε τς λληνικς νδρομίδας τς αωνίους. λη Θεσσαλία, λη Πελοπόννησος καλλιτεχνε θαυμάσια εδη. Μ λάχιστα χρήματα, χετε ραιότατα πράγματα κα στερεότατα κα συγκρίτως εγενεστέρων χρωματισμν. Μ τίποτε ραιότερα κα πλουσιότερα δν ενε δυνατν ν στρώσ κανες μίαν αθουσαν παρ μ τ λόλευκα μαλλιαρ χαλι πο χουν μόνον να μαρον περιθώριον. Εκοσιπέντε κα τριανταπέντε κα σαρανταπέντε δραχμς στοιχίζει μόνον μία ες τ μαγαζει το Δημοπρατηρίου. Βάλετε τος σοφάδες σας μ τ ραα γχώρια φάσματα ες τν θέσιν των. Καλλιτεχνήσατε μ τ χέρια σας τ ραα σκεπάσματα. Ενε πρόστυχοι κα γελοοι ο καναπέδες σας μ τ ερωπαϊκ παληόπανα τ ποα κάμνει Ερώπη δι τος κουτος κα βαρβάρους λαος πο φέρουν λα τ μάρκα «δι τν νατολήν». Κα παρουσιάζετε κωμικώτατον θέαμα μ τος καναπέδες σας πο δν ξεύρετε ν καθήσετε πάνω, κα ενε θεόκουτον κα ξιολύπητον πργμα ν μν χετε ναν καναπ ν ναπαύσετε τ κόκκαλόν σας. Πετάξετε τ βάζα κα τ χρυσόχορτα κα λα ατ τ παληοπράγματα τ μαζευμένα π τ ερωπαϊκ χωριά. να κανάτι ξύλινον τς Κορίνθου π τ ρωματδες κυππαρίσι μ τ ραα του στεφάνια κα μ λίγα νθη το γρο μέσα, ενε κομψοτέχνημα πο θ τ ζήλευεν κάθε Ερωπαος καλλιτέχνης. Κάνετε τ πιπλά σας π ξύλα το τόπου σας, π τν ληά σας, πλ, συχα, μερα, ναπαυτικά. Μν τ μαυρίζετε σν ν σς πέθαναν δώδεκα παιδι ες τν τόπον πο δν μαυρίζει οτε τ μάρμαρον ες χιλιάδες χρόνια. Μία εκν συγχρόνου ζωγράφου δικο σας κα τελεστάτη λων ς χιλιάκις προτιμοτέρα κα εγενεστέρα, στολίζει κατομμυριάκις περισσότερον τν σάλα σας, κα σς ποδεικνύει κατομμυριάκις πλέον πολιτισμένους παρ ο πεντακοσιόδραχμοι χρυσοκαθρέπται ο βαναυσότατοι πο σς ποδεικνύουν καλαισθήτους κα χρησιμεύουν μόνον δι ν κατακλίνωνται μγες ες χρυσ κρεβάτια.
νας πλος σοφς, μ να φασμα χειροτεχνημένον, μ να ράφι π πλον ξλο, μ λίγα πλούστατα πράγματα λληνικ κα γίνεσθε κα φαίνεσθε περισσότερον πολιτισμένος παρ ν ξοδεύσετε λην σας τν περιουσίαν δι ν πάρετε πολυτελ Ερωπαϊκά πράγματα. Κα π τέλους διατί ατ κουταμάρα; Τί το χρεωσττε το ταλο, το Γάλλου, το Γερμανο δι ν δουλεύετε δι ατν κα ν το δίδετε λον σας τ χρμα πο κερδίζετε μ γνας; Διατί ν σς διευθύν κα σς πιβάλλ τ γοστό του κάθε ργοστασιάρχης κα μπορος το Μονάχου κα τς Μασσαλίας; Σες δν εσθε νθρωπος; δν χετε γοστο; δν χετε κα σες δικαίωμα ν κάμετε μόδα οτε ες τν τόπον σας, οτε μέσα ες τ σπτι σας; Διατί ν εσθε Σκλάβοι;
ρχίσατε π τ σπτι σας ν πεττε τ παληοπράγματα πο μαζεύσατε, πεττε να να ντικαθιστντες ατ μ λληνικά, ως του σιγ σιγ κατορθώσωμεν ν πετάξωμεν τ πάντα κα δημιουργήσωμεν λοι μας τν κόσμον ραον πως εναι γ μας, τ βουνά μας, λα τ καλλιτεχνήματα το λαο μας κα νδύσωμεν τ πάντα π τ λίκνον ως το τάφου μ τ ραον λόχαρο φς κα χρμα κα γραμμς τς λλάδος.
ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
(Περικλς Γιαννόπουλος, « ξενομανία», « Νουμς», ρ. 5, 16-1-1903)
ΠΗΓΗ
ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ